ေ၀ဒပညာရွင္းတမ္း
ရာသီပရိယာယ္မ်ား
နကၡတ္ေဗဒင္ပညာရပ္တြင္ ပရိယာယ္မ်ားသည္ အေျခခံျဖစ္သည္။
(၁) ရာသီပရိယာယ္
(၂) ၿဂိဳဟ္ပရိယာယ္
(၃) နကၡတ္ပရိယာယ္ ႏွင့္
(၄) ဘာ၀ပရိယာယ္မ်ား ရိွၾကသည္။
ရာသီပရိယာယ္မ်ား
ရာသီ(၁၂)ပါး၏ ပရိယာယ္အမည္မ်ားကို ပထမဦးစြာ
က်က္မွတ္ရသည္။ ပရိယာယ္မ်ားကို က်က္မွတ္ရာတြင္ (၂)ပါးစု၊ (၃) ပါးစု၊ (၄) ပါးစုဟု အုပ္စုခဲြ၍
က်က္မွတ္ပါက လြယ္ကူစြာ မွတ္မိႏိုင္သည္။
(၂)
ပါးစု ရာသီပရိယာယ္မ်ား
(၁) ၀ိသမ၊ သမ
(၂) မ၊ စံု
(၃) ပါပ၊ ေသာမ
(၄) က်ား၊ မ
(၅) ၾကမ္းျခင္း၊ ႏုျခင္း စသည္တို႔သည္ ႏွစ္ပါးစံုရာသီမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
၀ိသမ
|
မစံု
|
ပါပ
|
က်ား
|
ၾကမ္းတမ္း
|
သမ
|
စံု
|
ေသာမ
|
မ
|
ႏူးညံ့
|
ေဆာင္ပုဒ္
သံေပါက္ကဗ်ာ
(၂) သမ၊ ေသာမ၊ နူးညံ့ၾက၊ မ-စံု တူတူညီ။
၁ သည္ေန (တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္)၏ သဘာ၀သက္ေရာက္၍
၂ သည္လ (တနလၤာၿဂိဳဟ္)၏ သေဘာသက္ေရာက္ေၾကာင္းသိႏိုင္သည္။
ရာသီပရိယာယ္မ်ားသည္ ေနႏွင့္လ တစ္ရာသီျခားစီ
ပိုင္ဆိုင္ၾကသည္။
ဤႏွစ္ပါးစုရာသီမ်ားသည္ ၀ိသမ၊ သမ၊ မ၊ စံု၊
ပါပ၊ ေသာမ၊ က်ား၊ မ၊ ၾကမ္း၊ ႏု ဟု ရာသီ(၁၂)ပါးကို တစ္ရာသီ တစ္လွည့္စီအစဥ္လိုက္ ရြတ္ဆိုသြားရံုသာျဖစ္သည္။ စာစဥ္လိုက္ရိွေသာ
ႏွစ္ပါးစု ရာသီ(၅)မ်ိဳးျဖစ္သည္။
ထူးျခားေသာ(၂)ပါးစု
ရာသီပရိယာယ္မ်ား
(၆) ေန႔၊ ည
(၇) အစ၊ အဆံုး
(၈) ေမြးဖြားျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
Ä ေန႔၊ ညကို က်က္မွတ္နည္း
ည၊ ည၊ ည၊ ည။ ေန႔၊ ေန႔၊ ေန႔၊ ေန႔။ ည၊ ည။
ေန႔၊ ေန႔ စသည္ကို ညေလးပါး ေန႔ေလးပါး၊ ညႏွစ္ပါး ေန႔ႏွစ္ပါးဟု က်က္မွတ္ရပါမည္။
Ä အစ၊ အဆံုးကို က်က္မွတ္နည္း
အဆံုး၊ အဆံုး၊ အစ-အလယ္၊ အဆံုး။ အစ၊ အစ၊ အစ၊
အစ။ အဆံုး၊ အမွဆံုး၊ အစ၊ အခါခပ္သိမ္းကို အဆံုး(၄)ပါး၊ အစ(၄)ပါး၊ အဆံုး(၂)ပါး၊ အစ(၂)ပါးဟု
စတင္မွတ္သားျပီး (၂)ခုတဲြရာသီမ်ားျဖစ္ေသာ ေမထုန္ရာသီကို အစ-လယ္၊ မကာရ ရာသီကို စမွဆံုး၊
မိန္ရာသီကို အခါခပ္သိမ္းဟု က်က္မွတ္ရမည္။
Ä ေမြးဖြားျခင္းကို က်က္မွတ္နည္း
ပိေ႒ာ၊ ပိေ႒ာ၊ ဥဘေတာ၊ ပိေ႒ာ။ သိေသာ၊ သိေသာ၊
သိေသာ၊ သိေသာ။ ပိေ႒ာ၊ ပိေ႒ာ၊ သိေသာ၊ ဥဘေတာ စသည္ကို
ပိေ႒ာ(၄)ပါး၊ သိေသာ(၄)ပါး၊ ပိေ႒ာ(၂)ပါး၊
သိေသာ(၂)ပါးဟု စတင္မွတ္သားျပီး ေဒြးဒဟရာသီတို႔ေၾကာင့္ တူညီေသာ သေဘာရိွေသာ ရာသီမ်ားအျဖစ္
...
ည
|
အဆံုး
|
ပိေ႒ာ
|
ေန႔
|
အစ
|
သိေသာ
|
ဟုလည္း တဲြဖက္မွတ္သားရပါမည္။
(၃)ပါးစု
ရာသီပရိယာယ္မ်ား
(၉) စရ၊ ထိရ၊ ေဒြးဒဟ
(၁၀) ဂုဏ္
(၁၁) သက္ရိွ၊ သက္မဲ့
(၁၂) ေနရာ စသည္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
စရ
|
တမ
|
ဓာတု
|
အ၀င္တံခါးေပါက္
|
ထိရ
|
ရဇ
|
မူလ
|
အိမ္အျပင္ဖြင့္ထားေသာတံခါး
|
ေဒြးဒဟ
|
သတြ
|
ဇီ၀
|
အတြင္း
|
စရ၊ ထိရ၊ ေဒြးဒဟ စသည္ျဖင့္ ရာသီစက္၀န္းကို
ေလးၾကိမ္စီေရတြက္ရပါမည္။ ထိုနည္းတူ တမ၊ ဓာတု၊ အ၀င္ ဟု ေရတြက္ရမည္။ အစဥ္လိုက္ရိွေသာ
(၃)ပါးစံုရာသီမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ေဆာင္ပုဒ္
(၈)လံုးဖဲြ႔ကဗ်ာ
- စရ၊ ထိရ ေဒြဒဟမွတ္ပါ။
- တမ၊ ရဇ သတြစံုစြာ။
- ဓာတု၊ မူလ ဇီ၀တူစြာ။
- ၀င္၊ ျပင္၊ တြင္း ခ်က္ခ်င္းမွတ္သားရာ။
ထူးျခားေသာ
(၃)ပါးစုရာသီပရိယာယ္မ်ား
(၁၃) တို၊ ရွည္
(၁၄) အရြယ္ စသည္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
တို၊ တို၊ လတ္၊ လတ္၊ ရွည္၊ ရွည္၊ အျပန္အားျဖင့္
ရွည္၊ ရွည္၊ လတ္၊ လတ္၊ တို၊ တို ဟုရာသီ(၁၂)ပါးကို ေျခာက္ရာသီ စီအျပန္အလွန္ မွတ္သားက်က္မွတ္ရမည္။
တို၊ တို၊ လတ္၊ လတ္၊ ရွည္၊ ရွည္ --- အသြား
အျပန္ --- တို၊ တို၊ လတ္၊ လတ္၊ ရွည္၊ ရွည္
အရြယ္တြင္ ပ၊ ပ၊ ပ၊ ပ၊ ဒု၊ ဒု၊ ဒု၊ ဒု၊ တ၊
တ၊ တ၊ တ ဟုအစဥ္လိုက္ရာသီ (၁၂)ပါးေရးရန္။
ပ(၄)ပါး၊ ဒု(၄)ပါး၊ တ(၄)ပါး စသည္ မွတ္သားရပါမည္။
(၄)ပါးစံုရာသီ
ပရိယာယ္မ်ား
(၁၅) အရပ္(၄)မ်က္ႏွာ
(၁၆) ဓာတ္(၄)ပါးတို႔ျဖစ္ၾကသည္။
Ä အရပ္ေလးမ်က္ႏွာ
ေရွ႕၊ ေတာင္၊ ေနာက္၊ ေျမာက္ ဟုသံုးၾကိမ္ေရတြက္ထည့္သြင္းရမည္။
Ä ဓာတ္ေလးပါး
ေတ၊ ပ၊ ၀ါ၊ အာ ဟုသံုးၾကိမ္ေရတြက္ထည့္သြင္းရမည္။
ေဆာင္ပုဒ္ကဗ်ာ
အေနာက္၀ါေယာ၊ ေျမာက္အာေပါ၊ ေတေဇာေရွ႕သာ၊
မွတ္ပါေတာင္ဆီ၊ ပထ၀ီ။
သီးျခားမွတ္သားရမည့္
ရာသီပရိယာယ္မ်ား
(၁၇) အေရာင္
ရာသီ (၁၂)ပါး၏ အေရာင္ပရိယာယ္မ်ားကို ေဆာင္ပုဒ္ကေလးကဗ်ာ
ဖဲြ႔နည္းႏွင့္ ဖဲြ႔ဆိုထားပါသည္။
ေဆာင္ပုဒ္ကေလးကဗ်ာ
နီ၊ ျဖဴ၊ စိမ္း၊ ျဖဴ-နီ၊ ျဖဴ
ေျပာက္၊ နက္၊ ညိဳ-၀ါ၊ ယူဒ
ေၾကာင္၊ ေရႊ၊ ေရာေႏွာ၊ မိုးတိမ္ေဟာ
ညစ္ႏြမ္းအေရာင္သေဘာ။ (ေ၀ဒသင္တန္းသားတစ္ဦး)
(၁၈) လူသတၱ၀ါ
ရာသီ (၁၂)ပါး၏ ရုပ္ပံုမ်ားကို သိရိွပါက မွတ္ရလြယ္ပါသည္။
ပသု = ပသြသည္သားေကာင္
နရသည္ လူ
အမၺဳစရသည္ ေရ၌က်က္စားေသာသတၱ၀ါ
ကိဋသည္ အဆိပ္ရိွေသာသတၱ၀ါ ျဖစ္ၾကသည္။
မိႆ၊ ျပိႆ၊ သိဟ္၊ ဓႏု ဒုတိယပိုင္း၊ မကာရ
ပထမပိုင္း တို႔သည္ သားေကာင္ရာသီ = ပသု
ေမထုန္၊ ကန္၊ တူ၊ ဓႏု ပထမပိုင္း၊ ကံုတို႔သည္
လူရာသီ = နရ
ကရကဋ္၊ မကာရ ဒုတိယပိုင္း၊ မိန္တို႔သည္ ေရ၌က်က္စားေသာသတၱ၀ါ
= အမၺဳစရ
ျဗိစၧာသည္ အဆိပ္ရိွေသာရာသီ = ကိဋ စသည္ျဖင့္
မွတ္သားက်က္မွတ္ရပါမည္။
(၁၉) ၿမိဳ႕၊ ေတာ
မိန္မွစ၍ ၿမိဳ႕ေလးပါးကို မွတ္ရမည္။ ကန္မွစ၍
ၿမိဳ႕ေလးပါးကို မွတ္ရမည္။ မိႆရာသီႏွင့္ ျပိႆရာသီ၊ ဆိတ္ႏွင့္ ႏြား တို႔သည္ အိမ္ေမြးတိရစၧာန္ျဖစ္၍
ေန႔တြင္ ေတာ၊ ညတြင္ ၿမိဳ႕ျဖစ္၍ ေန႔ ေတာ၊ ည ၿမိဳ႕ ဟုထပ္၍မွတ္ရမည္။ ကရကဋ္ = ပုစြန္လံုး၊
မကာရ ဒုတိယပိုင္း၊ ငါး၊ မိန္ - ငါးႏွစ္ေကာင္သည္ ေရ၌က်က္စားေသာ ရာသီျဖစ္၍ ေရဟုမွတ္ရမည္။
မကာရ ပထမပိုင္းႏွင့္ သိဟ္ရာသီတို႔သည္ ေတာ၌က်က္စားေသာေၾကာင့္ ေတာဟုမွတ္ရမည္။
(၂၀) က်က္စားရာေဒသ
ရာသီ (၁၂)ပါး၏ က်က္စားရာေဒသသည္ ရာသီရုပ္ပံုစရိုက္ႏွင့္
မွတ္သားပါက လြယ္ကူစြာမွတ္ႏိုင္ပါသည္။
၁။ မိႆ - ဆိတ္ - ဆိတ္သည္ ေန႔တြင္ သစ္ေတာတြင္း
က်က္စားေလ့ရိွသည္။
၂။ ျပိႆ - ႏြား - ႏြားသည္ လယ္ကြင္းတြင္ က်က္စားရ၍
ကြင္းျပင္ေရျမုပ္လယ္ဟု မွတ္သားပါ။
၃။ ေမထုန္ - က်ား+မ - ေပ်ာ္ျမူးရန္ အိပ္ခန္းတြင္
က်က္စားသည္။
၄။ ကရကဋ္ - ပုစြန္လံုး - ေရရိွေသာတြင္း ခို်င့္
၅။ သိဟ္ - ျခေသၤ့ - ေတာင္ကုန္းေတာတြင္း ဂူေအာင္းေနေလ့ရိွသည္။
၆။ ကန္ - ကညာပို် - ေကာက္စိုက္သမျဖစ္၍ စပါးစိုက္ရာေျမ
၇။ တူ - ကုန္သည္ - ခိ်န္ခြင္ကိုင္ကုန္သည္ျဖစ္၍
ကုန္သည္ အိမ္၊ ပဲြရံု စသည္။
၈။ ျဗိစၧာ
- ကင္းမလက္မည္း - တြင္းအေခါင္းေပါက္တြင္ ခိုေအာင္းေလ့ရိွသည္။
၉။ ဓႏု - ေလးျမားကိုင္လူ၊ ျမင္း နန္းေတာ္တြင္
အမႈထမ္းေလ့ရိွေသာ စစ္သည္ေတာ္
၁၀။ မကာရ - သမင္+ငါး သမင္သည္ ကုန္းသတၱ၀ါ၊
ငါးသည္ ေရသတၱ၀ါ၊ ကုန္းတစ္ပိုင္း ေရတစ္ပိုင္း
၁၁။ ကံု - ေရထမ္းသမား၏ေရအိုး၊ အိုးလုပ္သူတို႔အရပ္
၁၂။ မိန္ - ငါးႏွစ္ေကာင္ - ေရျပည့္ေသာေနရာတြင္
က်က္စားေလ့ရိွၾကသည္ဟု မွတ္သားပါက ရာသီ(၁၂)ပါး၏ ပရိယာယ္မ်ားကို အလြတ္ရသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါမည္။
မွဴးေ၀ဒ
ျမန္မာႏိုင္ငံေ၀ဒသုေတသနအဖဲြ႔
No comments:
Post a Comment