သစၥာခံ ဆန္းက်မ္းေဗဒင္ပညာ(အပိုင္း-4)

အားစစ္ေဆးပံု

v  ေဇယ်    ၄မတ္ ေကာင္းအားရွိေသာဌာန                             

v  ၀ရ        ၃မတ္ ေကာင္းအားရွိေသာဌာန

v  လာဘ    ၂မတ္ ေကာင္းအားရွိေသာဌာန

v  ဒြယ       ေကာင္းဆိုး ၂မတ္စီ ၿပိဳင္ေသာဌာန

v  ဗ်ာယ     ၂မတ္ ဆိုးအားရွိေသာဌာန

v  မရဏ    ၃မတ္ ဆိုးအားရွိေသာဌာန

v  ကိစၦ       ၄မတ္ ဆိုးအားရွိေသာဌာန

မူလႏွင့္ ေကာဇာၿဂိဳဟ္တို႔ (၇) ဌာနတြင္ အသီးသီးရပ္တည္ေသာအခါ ဆိုးအား/ေကာင္းအား မည္မွ်ရွိသည္ကို ခြဲျခားသိရွိရန္

v  တိုင္ထိပ္       ၄မတ္ ေကာင္းအားရွိေသာဌာန

v  ျပ                ၃မတ္ ဆိုးအားရွိေသာဌာန

v  တန္းစီး         ၃မတ္ ေကာင္းအားရွိေသာဌာန

v  တန္းကပ္      ၂မတ္ ေကာင္းအားရွိေသာဌာန

v  မႏၵနိစ္          ၂မတ္ ဆိုးအားရွိေသာဌာန

v  တိကၡနိစ္       ၄မတ္ ဆိုးအားရွိေသာဌာန

v  တိုင္ေျခ        ေကာင္/ဆိုးအား ၂မတ္စီ ၿပိဳင္ေနေသာဌာန

ၿဂိဳဟ္စားတိုင္ႏွင့္ သက္ေရာက္တိုင္တို႔တြင္ (၇)ဌာနၿဂိဳဟ္တို႔ ေကာင္းအား ဆိုးအား မည္မွ်ရွိသည္ကို သိရန္။

၇ ဌာနတို႔၏

v  ေဇယ်    ေအာင္ျမင္ျခင္း၊ တိုးတက္ျခင္း၊ ႀကီးပြားျခင္း၊ ေက်ာ္ၾကားျခင္း

v  ၀ရ        ျမင့္ျမတ္ျခင္း၊ ဂုဏ္ရွိျခင္း၊ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားျခင္း၊ စုတ္၀င္ျခင္း

v  လာဘ    လာဘ္လာဘ ရရွိျခင္း၊ အေျခအေန တိုးတက္ေကာင္းစားျခင္း

v  ဒြယ       အပူအေအး၊ ႏွစ္ခြသေဘာ၊ မတင္မက်၊ ဆန္႔က်င္မႈ၊ သံသယ

v  ဗ်ာယ     စိုးရိမ္ပူပန္ျခင္း၊ အေႏွာင့္အယွက္၊ အဟန္႔အတား

v  မရဏ    ပ်က္စီးျခင္း၊ ေရြ႕လ်ားျခင္း၊ ဆံုးရႈံးျခင္း၊ ကြဲကြာျခင္း

v  ကိစၦ       ေသျခင္း၊ ထိခိုက္ပ်က္စီးျခင္း၊ ျပင္းထန္ဆိုးရြားျခင္း၊ ဆံုးရႈံးနစ္နာျခင္း

            အထက္ပါတို႔မွာ ၿဂိဳဟ္စားတိုင္၊ သက္ေရာက္တိုင္၊ ဒသာတိုင္တို႔တြင္ ရွိေသာ အဓိကၿဂိဳဟ္မ်ားကို ကပ္လ်က္ရွိေသာ ကပ္ၿဂိဳဟ္မ်ားျဖင့္ ေဟာေျပာရန္ အဓိကၿဂိဳဟ္မ်ားကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ ျဖစ္သည္။

         

တိုင္ထိပ္             ၀င္ျခင္း၊ အက်ိဳးရွိျခင္း၊ ေကာင္းက်ိဳးျပဳျခင္း၊ လွ်င္ျမန္ျခင္း။

ျပ                      ထြက္ျခင္း၊ ပ်က္ျခင္း၊ အက်ိဳးမဲ့ျခင္း၊ ထိခိုက္ျခင္း၊ ဖ်ားနာျခင္း။

တန္းစီး               ၀င္ျခင္း၊ အက်ိဳးရွိျခင္း၊ ေကာင္းက်ိဳးျပဳျခင္း။

တန္းကပ္            ၀င္ၿပီးထြက္ျခင္း၊ သာမန္ေကာင္းက်ိဳးျပဳျခင္း၊ တေျဖးေျဖးျဖစ္ျခင္း။

မႏၵနိစ္                ထြက္ျခင္း၊ ပ်က္ျခင္း၊ အက်ိဳးမဲ့ျခင္း၊ ထိခိုက္ဖ်ားနာျခင္း။

တိကၡနိစ္             ျပင္းထန္ဆိုးရြားျခင္း၊ ေသေၾကပ်က္စီးျခင္း၊ ရုတ္ခ်ည္းျဖစ္ျခင္း။

တိုင္ေျခ              ယာယီအားႀကီးျခင္း၊ တာရွည္ျခင္း၊ ၾကာျခင္း၊ ေလးထိုင္းျခင္း၊ ထြက္ၿပီး၀င္ျခင္း။

            အထက္ပါ ၿဂိဳဟ္စားသက္ေရာက္ႏွင့္ ဒသာတိုင္မ်ား၏ အေျခခံသဘာ၀မ်ားႏွင့္ မူလ၊ ေကာဇာတိုင္တို႔မွ အေျခခံ သဘာ၀မ်ားကို ေပါင္းစပ္ၿပီးမွ အေဟာယူဆပံု၊ နိမိတ္ယူဆပံု အေသးစိတ္ကို ဆက္လက္ ေဖာ္ထုတ္ရေလသည္။

            မူလတိုင္မွလာေသာ ၿဂိဳဟ္စားတိုင္ကို မည္သည့္ၿဂိဳဟ္မ်ား ေကာင္းအား ဆိုးအား ဧကန္ အေနကန္သေဘာသည္ ထိုၿဂိဳဟ္စားေသာ ကာလတစ္ေလွ်ာက္လံုး အက်ိဳးအျပစ္ ကိန္းႀကီးျဖစ္ပါသည္။

            ေကာဇာတိုင္မွလာေသာ သက္ေရာက္တိုင္ကို မည္သည့္ၿဂိဳဟ္မ်ား ေကာင္းအား၊ ဆိုးအား၊ ဧကန္၊ အေနကန္ သေဘာမ်ားသည္ ဇာတာရွင္ ယခုၾကည့္ဆဲ ပစၥကၡ ေရာက္ရွိေနေသာ သက္ေရာက္ဒသာကာလအတြင္း အက်ိဳးအျပစ္မ်ားကို သိႏိုင္ေစသည့္ နိယာမ ကိန္းမ်ားပင္ ျဖစ္ေလေတာ့သည္။

            ဤကဲ့သို႔ ၿဂိဳဟ္တိုင္မ်ားႏွင့္ ညွိႏိႈင္းဆံုးျဖတ္ျခင္းသည္ သဘာ၀တရားအတိုင္း ဓါတ္တို႔ ၿဂိဳဟ္တို႔၏ အလိုက် ကိန္းခန္းမ်ား ျဖစ္ရာ သူ႔သေဘာ သူေဆာင္ၾကသျဖင့္ ဓါတ္ခိုက္ျခင္းး၊ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစျခင္းတို႔ ျဖစ္ၾကရေလသည္။

            ထိုကိန္းခဏ္းတို႔ႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ လုပ္ကိုင္ေနထုိင္ျခင္းသည္ ဆန္း၀င္၍ ေအာင္ျမင္၏။ ထိုကိန္းခန္းတို႔ႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္းမရွိလွ်င္ ဆန္းက်င္၍ ဆံုးရႈံးနစ္နာျခင္း ပ်က္စီးျခင္းတို႔ကို ေဟာေလသည္။ သဘာ၀အတိုင္း အလိုအေလ်ာက္ ဆန္း၀င္ျခင္းကို ေကာင္းေသာနိမိတ္ဟု ယူဆ၍ ကံေကာင္းသည့္သူ၊ ေအာင္ျမင္မည့္သူဟု သိရာ၏။ သဘာ၀အတိုင္း အလိုအေလ်ာက္ဆန္းက်င္ျခင္းကို မေကာင္းေသာနိမိတ္ဟု ယူဆ၍ ကံဆိုးမည့္သူ ပ်က္စီးထိခိုက္မည့္သူဟု သိရာ၏။

            ကိန္းခန္းတို႔ကို အတတ္မုခ်ဟု မယူဆႏိုင္သျဖင့္သာ ေဗဒင္တိုင္းတြင္ ေရွာင္ရန္ႏွင့္ ေဆာင္ရန္ ရွိရ၏။ ျပဳျပင္ယူေသာ ယၾတာရွိရ၏။ ထိုကိန္းခဏ္း အစစ္အမွန္တို႔ကို သိသျဖင့္သာ ေလာကီအက်ိဳးစီးပြားတို႔ကို ရရွိေစရန္ စီရင္ႏိုင္ေပေတာ့၏။

တနလၤာသား ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္စား၍ စေနသို႔ သက္ေရာက္စဥ္ . .

၆	၃		၀	၆		၁	၅
၂	၆		၆	၅		၀	၄
၅	၂		၅	၄		၆	၃
၁	၅		၄	၃		၅	၂
၄	၁		၃	၂		၄	၁
၀	၄		၂	၁		၃	၀
၃	၀		၁	၀		၂	၆
မူလ	ေကာဇာ		ၿဂိဳဟ္စား			သက္ေရာက္

Ø  အဂၤါၿဂိဳဟ္ စက္လုပ္ငန္း၊ ေဆးလုပ္ငန္း၊ စာအုပ္လုပ္ငန္း စသည္လုပ္ကိုင္လိုေသာ္ . .

Ø  စေနၿဂိဳဟ္ နာရီ၊ ထီး၊ အထည္လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္လိုေသာ္ . .

Ø  အေျခခံအားျဖင့္ ၿဂိဳဟ္စားတိုင္တြင္ အဂၤါၿဂိဳဟ္ကို မူလတိုင္မွ ၀ရ ဌာနရွိ တနလၤာၿဂိဳဟ္သည္ မႏၵနိစ္ဌာနတြင္ ကပ္လွ်က္ရွိသည္။ ၂မတ္ ဆိုးေသာဌာနတြင္ ၃မတ္ေကာင္းေသာ ၿဂိဳဟ္ကပ္၍ ၁မတ္ေကာင္း၏။

Ø  ယခုသက္ေရာက္တြင္ တိကၡနိစ္ရွိ အဂၤါၿဂိဳဟ္ကို ေကာဇာတိုင္မွ ကိစၦဌာနရွိ စေနၿဂိဳဟ္ကပ္လွ်က္ရွိသည္။ ၄မတ္ဆိုးေသာဌာနတြင္ ၄မတ္ဆိုးေသာ ၿဂိဳဟ္ကပ္၍ ၈မတ္ဆိုး၏။

            ထို႔ေၾကာင့္ အေျခခံၿဂိဳဟ္စား ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္သက္ ၁၇ ႏွစ္အတြင္း ေကာင္းအား တမတ္သာရွိေသာ အဂၤါၿဂိဳဟ္ အလုပ္သည္ ယခုလုပ္ကိုင္လိုေသာ ကာလအတြင္း ဆိုးအား ၈မတ္ရွိရာ ၇မတ္ဆိုးက်ိဳးေပးမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ ဆံုးရႈံးနစ္နာမည္မွာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲ ေသခ်ာသည္။

            (ကိန္းပ်က္ အဂၤါၿဂိဳဟ္ကို ဆက္ဆံပတ္သက္ေသာ္ ဆံုးရႈံးနစ္နာမည္၊ ထိခိုက္မည္။ မဆက္ဆံ မပတ္သက္ေသာ္ နိမိတ္ဆိုးမ်ား အလိုလိုေပၚေပါက္ဆန္းက်င္ပါမွ ထိခိုက္နစ္နာမည္။ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ယၾတာေခ်ျခင္းမ်ား ျပဳႏိုင္သည္။)

            စေနၿဂိဳဟ္ကိုၾကည့္လွ်င္ အေျခခံအားျဖင့္ ၿဂိဳဟ္စားတိုင္တြင္ စေနၿဂိဳဟ္ကို တိုင္ထိပ္တြင္ မူလတိုင္မွ ေဇယ်ဌာနရွိ ေသာၾကာၿဂိဳဟ္က ကပ္လွ်က္ရွိ၏။ (၄မတ္အား ေကာင္းေသာဌာနတြင္ ၄မတ္အား ေကာင္းေသာၿဂိဳဟ္ကပ္၍ ၈မတ္ ေကာင္း၏။

            ယခု သက္ေရာက္တိုင္တြင္ ျပဌာနတြင္ ရွိေသာ စေနၿဂိဳဟ္ကို ေကာဇာတိုင္မွ မရဏၿဂိဳဟ္ ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္ကပ္လွ်က္ရွိ၏။ (၃မတ္ဆိုးေသာဌာနတြင္ ၃မတ္ဆိုးေသာၿဂိဳဟ္ကပ္၍ ၆မတ္ဆိုး၏။

            ထို႔ေၾကာင့္ အေျခခံၿဂိဳဟ္စား ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္သက္ ၁၇ ႏွစ္အတြင္း စေနၿဂိဳဟ္သည္ ၈မတ္ ေကာင္းအားရွိရာ ယခုလုပ္ကိုင္လိုေသာ ကာလအတြင္ ၆မတ္ဆိုးလွ်က္ရွိသျဖင့္ ၂မတ္မွ်သာ ေကာင္းက်ိဳးေပးႏုိင္သည္။

            ယခုကာလမွာ ေကာဇာတိုင္တြင္ ေမြးနံ တနလၤာၿဂိဳဟ္သည္ (လာဘ) ဣ႒ ဌာနတြင္ရွိ၏။ ေရာက္ေနသည္မွာ သက္ေရာက္ စေနၿဂိဳဟ္ျဖစ္၍ (ကိစၥ) အနိ႒ ဌာနတြင္ ရွိ၏။ ဣ႒ အစ၊ အနိ႒ အဆံုးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အစတြင္ ေကာင္းသလိုရွိေသာ္လည္း ေနာက္ဆံုး၌ ထိခိုက္နစ္နာျခင္း၊ ဆံုးခန္းတိုင္ မေရာက္ျခင္းမ်ား၊ တဇြတ္ထိုး လုပ္မိမႈမ်ားေၾကာင့္ ပ်က္စီးျခင္းမ်ားကို သတိထားရမည္။ ထို႔အျပင္ အေျခခံၿဂိဳဟ္စားတိုင္၌ တနလၤာၿဂိဳဟ္ ေမြးနံၿဂိဳဟ္သည္ တိကၡနိစ္ ဌာနတြင္ ရပ္တည္လွ်က္ ရွိေသာေၾကာင့္လည္း အဆိုးကို အေကာင္းထင္တတ္ျခင္း၊ အယူအဆ အဆံုးအျဖတ္မ်ား လြဲမွားခၽြတ္ယြင္းျခင္း တို႔ကိုေဟာရပါမည္။

ေဗဒင္ေမးရန္လာေသာေန႔သည္ ၎ကာယကံရွင္၏ ေမြးေန႔သေဘာကဲ့သို႔ ထား၍ စစ္ေဆး ေ၀ဘန္ ေဟာေျပာရမည္။

ၿဂိဳဟ္                       အဇၥ်တၱနာမ္                အိမ္တြင္းေရး                     ကိုယ္အဂၤါၿဂိဳဟ္

တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္                  စိတ္                               အဖ၊ အစ္ကိုႀကီး                        အရိုး

တနလၤာၿဂိဳဟ္                   လႈပ္ရွားေသာသေဘာ         အမိ၊ အမႀကီး                            ေသြး

အဂၤါၿဂိဳဟ္                        ခြန္အားအစြမ္း                  လင္သား၊ ညီ၊ ညီမ                     ျခင္ဆီ

ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္                     အသံ                             သားသမီး                                 အေရ

ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္            ပညာဥာဏ္                      ဆရာ                                      အဆီခဲ

ေသာၾကာၿဂိဳဟ္                 ရမၼက္ဆႏၵ                       မယား                                     သုတ္ေသြး

စေနၿဂိဳဟ္                        ပူပန္ျခင္း                         ေက်းကၽြန္                                အေၾကာ

Ø  ေအာင္ဆုလည္းပြား ၿဂိဳဟ္ေယာက္်ား၊ ေျခသြားထိန္းရ ၿဂိဳဟ္မိန္းမ။

Ø  ေအာင္ထြန္းစံရာ ၿဂိဳဟ္လက္်ာ၊ ေကလာျပႆဒ္ လက္၀ဲမွတ္။

Ø  ေခၽြဆြတ္သိမ္းယူ ယာယီယူ၊ အင္တူလက္မွ် နဂိုပ။

            အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ၿဂိဳဟ္ပရိယာယ္မ်ားမွာ ေမြးဇာတာ မဟာဘုတ္တြင္ ေကာင္းေသာၿဂိဳဟ္ ဆိုးေသာၿဂိဳဟ္ တို႔ေၾကာင့္ အက်ိဳးအျပစ္ကို ေ၀ဘန္စီစစ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ ပရိယာယ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သက္ေရာက္တိုင္ ဒသာတိုင္တြင္ အဓိက အေဟာတိုင္၌ အသံုးျပဳသည့္ ၿဂိဳဟ္ပရိယာယ္မ်ားႏွင့္ အနည္းငယ္ ကြဲျပားပ္သည္။ အဓိက အေဟာတိုင္မ်ားတြင္ ေဟာေျပာရန္အတြက္ျဖစ္ေသာ ကာလအေဟာၿဂိဳဟ္တို႔၏ ပရိယာယ္မ်ားမွာ ပညတ္အေခၚအေ၀ၚ အသံထြက္ကို မူတည္၍ ပူျခင္း၊ ဆန္းအဂၤါၿဂိဳဟ္ျဖင့္ ပရိယာယ္ ခြဲျခားျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ဆန္းဒသာတိုင္မ်ားမွ ပရိယာယ္

တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္      - အိုး၊ အစ္၊ အုန္း၊ အိမ္၊ အင္း၊ အထက္လူႀကီး၊ အဘိုး၊ အဘြား၊ အိမ္ေထာင္၊ အိမ္ခန္း၊ အိပ္ယာ၊ အလုပ္အကိုင္

တနလၤာၿဂိဳဟ္       - ကား၊ ေက်ာက္၊ ေငြ၊ ေက်ာင္း၊ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္း၊ ခ်စ္သူ၊ အလွဴ၊ မဂၤလာ၊ ေျခ၊ ေခါင္း၊ ခါး၊ ေၾကာင္၊ ၾကက္၊ ကၽြဲ၊ ေခြး

အဂၤါၿဂိဳဟ္            - မုဆိုးဖို၊ မုဆိုးမ၊ ေအာက္လက္ငယ္သား၊ အစာ၊ အဆိပ္၊ အဂၤါခ်ိဳ႕ယြင္းသူ၊ သူေတာင္းစား၊ လက္စြပ္၊ စိန္၊ စက္၊ စာအုပ္၊ ေဆး၊ ဆန္၊ ဆီ၊ ဆား၊ စုန္းမ၊ ရြာသူ၊ ပညာသည္

ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္         - ေျခေလးေခ်ာင္း သတၱ၀ါ၊ လင္၊ လက္၊ ၀မ္း၊ ရင္၊ ေရႊ၊ ေလွ၊ လွည္း၊ ဘုရား၊ ရွင္သီ၀လိ၊ ဓါတ္ေတာ္၊ ေရဒီယို၊ ဂ၀ံရုပ္

ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္   - မိန္းမ၊ ေျမ၊ ျမင္း၊ ျမ၊ ပညာေရး၊ ေပါင္၊ ပါး၊ မွဲ႕၊ အမာရြတ္၊ ပ်ားရည္၊ ပ်ားစြဲ၊ မႈိေပါက္၊ မီးဖို၊ ဖ်ာ

ေသာၾကာၿဂိဳဟ္     - သဲ၊ သြပ္၊ သံ၊ အေတာင္ေပါက္သတၱ၀ါ၊ သားခ်င္း၊ သြား၊ သစ္ပင္၊ ခရီးယာယီ၊ ေသြး၊ မယား

စေနၿဂိဳဟ္            - ေတာင္ပို႔၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိန္းမ၊ မီးေနသည္၊ မီး၊ အပူေသာက၊ အမႈအခင္း၊ တရားတေပါင္၊ နာရီ၊ ေဖာင္တိန္၊ ထီး၊ ဒါး၊ ဘိနပ္၊ လံုခ်ည္၊ ဘီဒို၊ ေသတၱာ၊ ထီ၊ ထီေပါက္ျခင္း၊ ေျမြ၊ ခိုးကိန္း၊ ခိုးမႈ

မူလအေဟာၿဂိဳဟ္မ်ား

                        မူလသည္ ေကာဇာႏွင့္ ခ်ိန္ဆယူႏိုင္သည္။ မူလအေဟာ ယူဆပံုမ်ား ပိုင္ႏိုင္ရန္အတြက္

(က) အေျခခံၿဂိဳဟ္ပရိယာယ္မ်ား

(ခ)  မူလမဟာဘုတ္အယူအဆ

(ဂ)  ရုပ္လကၡဏာ

(ဃ) နာမည္အဂၤါၿဂိဳဟ္ တို႔ကို ေလ့လာရမည္။

သက္ရွိသက္မဲ့ ခြဲျခားခန္း

ေအာင္ပ၊ ကုလား၊ ေဆြသား၊ ေတာ္ရင္း                       - အျပင္မိတ္၊ အပမိတ္၊ ယာယီမိတ္

ဦးသာ၊ စိန္ပန္း၊ ဒန္းလွ၊ ကိုရွာ                                  - အတြင္းမိတ္၊ အိမ္ေထာင္မိတ္၊ ၿမဲေသာမိတ္

အေႏၱာ၊ ဂေဗၻ၊ စေရ၊ ၀ံေသ                                       - ဓါတ္ဖက္ၿဂိဳဟ္

ဦးညိဳ၊ ေခမာ၊ သူတ၊ ေ၀ရီ                                       - အျပင္ရန္၊ အပရန္၊ ယာယီရန္

အျပင္                = ယာယီသေဘာ၊ အျပင္မွ ျဖစ္ေသာသေဘာ

အတြင္း              = ၿမဲေသာသေဘာ၊ အတြင္းမွ ျဖစ္ေသာသေဘာ

မိတ္                   = ေကာင္းအားကို ပိုေစသည္။ လြယ္ကူ ေခ်ာေမာသည္။

ရန္                    = ဆိုးအားကို ပိုေစသည္။ ခက္ခဲ ပင္ပန္းသည္။

မိတ္ပ်က္ရန္         = လြယ္ရာမွ ခက္သည့္သေဘာ၊ ေကာင္းရာမွ ဆိုးသည့္သေဘာ။

ရန္ပ်က္မိတ္         = ခက္ခဲရာမွ လြယ္ကူလာသည့္သေဘာ၊ ဆိုးရာမွ ေကာင္းလာသည့္ သေဘာ။

Ø  အေႏၱာ စေရ ပါပဓါတ္မ်ားသည္ မိန္းမ၌ သက္ရွိ၊ ေယာက္်ား၌ သက္မဲ့

Ø  ေတာအန္၊ ေရစ ဟုအျပန္အားျဖင့္ေတြ႕လွ်င္ က်ား၌ သက္ရွိ၊ မ၌ သက္မဲ့

Ø  ဂေဗၻ ၀ံေသ ေသာမဓါတ္မ်ားသည္ က်ား၌ သက္ရွိ၊ မ၌ သက္မဲ့

Ø  ေဘဂဗ္ ေသ၀ံ ဟု အျပန္အားျဖင့္ေတြ႕လွ်င္ က်ား၌ သက္မဲ့၊ မ၌ သက္ရွိ

Ø  ေသာမၿဂိဳဟ္ခ်င္းတြဲေသာ ဥဒါသိန္      - က်ား၌ သက္ရွိ၊ မ၌ သက္မဲ့

Ø  ေသာမေရွ႕သြား ဥဒါသိန္        - က်ား၌ သက္ရွိ၊ မ၌ သက္မဲ့

Ø  ပါပၿဂိဳဟ္ခ်င္းတြဲေသာ ဥဒါသိန္ - က်ား၌ သက္မဲ့၊ မ၌ သက္ရွိ

Ø  ပါပေရွ႕သြား ဥဒါသိန္             - က်ား၌ သက္မဲ့၊ မ၌ သက္ရွိ

အနီးအေ၀း

အဓိကအေဟာၿဂိဳဟ္ကို ကပ္လွ်က္ရွိေသာ ကပ္ၿဂိဳဟ္သည္ ပါပ ပါပခ်င္း၊ ေသာမ ေသာမခ်င္း ကပ္လွ်က္ရွိပါက အနီးအနား တစ္ရပ္ထဲမွာ၊ တစ္ဌာနထဲမွ ျဖစ္သည္။ အတူေန အနီးသေဘာကိုယူ။

ေသာမႏွင့္ပါပ၊ ပါပႏွင့္ေသာမ ကပ္လွ်က္ရွိပါက အေ၀း၊ တစ္ရပ္တစ္ေက်း၊ စိမ္းေသာေနရာမွ၊ စိမ္းေသာသူကို ယူပါ။

Ø  ေသာမ ေသာမခ်င္းကပ္လွ်င္   - အတူေနသူ၊ ေဆြမ်ိဳးရင္းခ်ာကဲ့သို႔ေသာသူ၊ အတြင္းပစၥည္း

Ø  ပါပ ပါပခ်င္းကပ္လွ်င္            - လူမ်ိဳးတူ

Ø  ေသာမ ပါပကပ္လွ်င္             - လူမ်ိဳးတူ၊ လူစိမ္း

Ø  ပါပ ေသာမ ကပ္လွ်င္            - လူမ်ိဳးကြဲ၊ လူစိမ္း

လူတိရိစၦာန္ ခြဲျခားခဏ္း

            သက္ရွိဟု သတ္မွတ္ရေသာ အဓိက အေဟာၿဂိဳဟ္ကို ကပ္လွ်က္ရွိေသာ ၿဂိဳဟ္သည္ ေကာဇာတိုင္တြင္ (ေဇယ်၊ ၀ရ၊ လာဘ) ျမတ္ေသာ ဌာနၿဂိဳဟ္မ်ား ကပ္ပါက (၀ါ) အထက္ၿဂိဳဟ္မ်ား ကပ္ပါက လူကိုေဟာရ၏။

            ေအာက္ၿဂိဳဟ္မ်ားျဖစ္ေသာ ဗ်ာယ၊ မရဏ၊ ကိစၥၿဂိဳဟ္မ်ားကပ္ပါက တိရစၦာန္ (သို႔မဟုတ္) မခ်စ္ခင္၊ အႏွစ္သက္ေသာ ယုတ္နိမ့္ေသာ သူကို ေဟာရမည္။

            မိတ္ၿဂိဳဟ္၊ ဓါတ္ဖက္ၿဂိဳဟ္ျဖစ္၍ အထက္ၿဂိဳဟ္ကပ္လွ်င္ အပ်ိဳ၊ လူပိ်ဳ (က်ား၊ မ ခြဲယူပါ) ျဖစ္သည္။

မိတ္ၿဂိဳဟ္၊ ဓါတ္ဖက္ၿဂိဳဟ္ကိုပင္ ေအာက္ၿဂိဳဟ္ျဖစ္ေသာ (ဗ်ာယ၊ မရဏ၊ ကိစၦ) တစ္ခုခုကပ္ပါက (အအို) ျဖစ္သည္။

ရန္ၿဂိဳဟ္၊ ဥဒါသိန္ၿဂိဳဟ္မ်ားပင္ ျဖစ္ေစကာမူ အထက္ၿဂိဳဟ္ကပ္လွ်င္ လူဟုပင္ ယူဆႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ရန္ၿဂိဳဟ္တြင္ အထက္ၿဂိဳဟ္ကပ္ပါက (မုဆိုးဖို၊ မုဆိုးမ) ဟု ယူရမည္။ ဥဒါသိန္တြင္ အထက္ၿဂိဳဟ္ကပ္ပါက (အပ်ိဳႀကီး၊ လူပ်ိဳႀကီး) ဟုယူရမည္။

၎ရန္ႏွင့္ ဥဒါသိန္တြင္ ေအာက္ၿဂိဳဟ္ကပ္ပါက တိရိစၦာန္ကို ယူရမည္။

ဆက္ရန္ . .

ဆရာမင္းေက်ာ္ေဇာ္