ကသစ္

ကသစ္

ကိုပခန္းနဲ႔ ဆရာႏ်ဳမာန္တို႔ ကူညီျပဳလုပ္ေပးတဲ့ ဆိုက္မွာ ေဖာ္ျပၿပီးသား post ျဖစ္ပါတယ္ . .  postေတြအားလံုးစုစည္းမိေအာင္လို႔ ဒီဘေလာ့ဂ္မွာ ျပန္တင္လိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္ . . မဖတ္ရေသးသူေတြလည္း ဖတ္လို႔ရေအာင္ပါ . . .

စ, သာ, ေရႊ, ကူ, အင္း, ၀, သူ, ဆန္, ျဖဴ, တစ္, တင္း ေပး'' ဟူေသာ လကၤာကို ေဗဒင္၀ါသနာပါသူမ်ားအားလံုးလို လို သိရိွၾက ရြတ္ဆိုၾကစျမဲပင္။ 'ကသစ္' လကၤာဟု အမ်ားသိ ၾကသည္။ ကသစ္ၿဂိဳဟ္၊ အိမ္ရွင္ၿဂိဳဟ္၊ ဘာ၀သခင္ၿဂိဳဟ္၊ ၀ဂၢ သခင္ၿဂိဳဟ္မ်ားကို သတ္မွတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ မဟာသုဇာတကက်မ္းတြင္ ''ေခတ္ဟူေသာ ရာသီတို႔ တြင္ မိႆကစ၍ 'စ သာ ေရႊ ကူ အင္း ၀ သူ ဆန္ ျဖဴ တစ္ တင္း ေပး''ကို လက္၀ဲရစ္အစဥ္အတိုင္းခ်ေလး''က သစ္ ၿဂိဳဟ္ျဖစ္၏။ ကသစ္ၿဂိဳဟ္ဟူသည္ကား မိႆစေသာ ရာသီ တို႔ကို အဂၤါအစရိွေသာ ၿဂိဳဟ္တို႔ အစိုးရကုန္၏။ ရာသီ၏ သခင္ၿဂိဳဟ္ဆိုလိုသည္။ န၀င္း၌ကား မိႆကစ၍ ကိုးရာသီ တိုင္ေအာင္ေသာရာသီတို႔၏ သခင္ၿဂိဳဟ္တို႔သည္ မိႆရာသီ ၏ န၀င္းကိုးစုတို႔ကို အစဥ္အတိုင္း အစိုးရကုန္၏''ဟု ေဖာ္ျပ ခဲ့သည္။ ျမန္မာဘာသာျပန္ ''ျဗိဳ႕ဟဇ္ဇာတကက်မ္း' တြင္ ရာသီ ဇာတာနွင့္ န၀င္းဇာတာတို႔တြင္ ကသစ္ေခၚရသီ သခင္ၿဂိဳဟ္ မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္သည္။ ၁။ မိႆရာသီ အဂၤါၿဂိဳဟ္ (စ) ၂။ ျပိႆ ေသာၾကာ (သာ) ၃။ ေမထုန္ ဗုဒၶဟူး (ေရႊ) ၄။ ကရကဋ္ တနလၤာ (ကူ) ၅။ သိဟ္ တနဂၤေႏြ (အင္း) ၆။ ကန္ ဗုဒၶဟူး (၀) ၇။ တူ ေသာၾကာ (သူ) ၈။ ျဗိစၧာ အဂၤါ (ဆန္) ၉။ ဓနု ၾကာသပေတး (ျဖဴ) ၁၀။ မကာရ စေန (တစ္) ၁၁။ ကံု စေန (တင္း) ၁၂။ မိန္ ၾကာသပေတး (ေပး) )

မိႆ၊ ကရကဋ္၊ တူ၊ မကာရ ရာသီတို႔သည္ န၀င္း အစီအစဥ္တို႔ ျဖစ္ၾက၏'' ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း အိမ္ရွင္မ်ားကို ရာသီစက္တြင္ထည့္သြင္းနိုင္ပါသည္။ ပရာသရေဟာရာသွ်တၱရ ေဗဒင္က်မ္းတြင္ တနဂၤေႏြ ၿဂိဳဟ္နွင့္ တနလၤာၿဂိဳဟ္တို႔သည္ ဘုရင္နွင့္ မိဖုရားအသီးသီး ျဖစ္၍ အဂၤါၿဂိဳဟ္သည္ စစ္ေသနာပတိျဖစ္၏။ ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္ သည္ အိမ္ေရွ့မင္းသားျဖစ္၏။ ၾကာသပေတးနွင့္ ေသာၾကာၿဂိဳဟ္တို႔သည္ ၀န္ၾကီးမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ စေနၿဂိဳဟ္သည္ အမႈထမ္းျဖစ္၏ ဟုေဖာ္ျပထား သည္။ ေရွးအခါက ဘုရင္မင္းျမတ္တို႔၏ ညီလာခံတြင္ လက္ ယာမင္းခမ္းေတာ္၊ လက္၀ဲမင္းခမ္းေတာ္အရ ေနရာယူၾကရ သည္။

..စသည္တို႔ကို ရာသီစက္တြင္ ထည့္သြင္းေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႔ရမည္။

ဖလိဇၸစိနၱာမဏိက်မ္းတြင္လည္း ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

ေနစၾက၀ဠာတြင္ ေနကိုဗဟိုျပဳ၍ ၄ဟူးၿဂိဳဟ္၊ ၆ၾကာၿဂိဳဟ္၊ ကမၻာ (လ=၂လၤာ)၊ ၃ဂၤါၿဂိဳဟ္၊ ၅ေတးၿဂိဳဟ္၊ စေန ၿဂိဳဟ္၊ ယူေရးနပ္(စ္)ၿဂိဳဟ္၊ နက္ပ္ကြ်န္းၿဂိဳဟ္၊ ပလူတိုၿဂိဳဟ္ စသည္ျဖင့္ အစဥ္လိုက္ဖဲြ႔စည္းထားသည္။ ၁ေႏြ၊ ၄ဟူး၊ ၆ၾကာ၊ ၂ ၃ဂၤါ၊ ၅ေတး၊ စေန စသည္တို႔ကို ေနရာခ်ထားပါက ရာသီစက္တြင္ ေအာက္ပါ အတိုင္း ေတြ႔ရေပမည္။

ထိုနည္းတူ ကမၻာဗဟိုျပဳ စၾက၀ဠာတြင္ ကမၻာ (၂လၤာ)၊ ၄ဟူး၊ ၆ၾကာ၊ ၁ ၃ဂၤါ၊ ၅ေတး၊ စေန စသည္ ေဖာ္ျပၾကရာ ေအာက္ပါအတိုင္း လက္ယာရစ္ထည့္သြင္းပါက ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႔ရေပမည္။

 ထို႔ေၾကာင့္ ေနဗဟိုျပဳ စၾက၀ဠာစနစ္နွင့္ ကမၻာ ဗဟိုျပဳ စၾက၀ဠာစနစ္ နွစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ၾကည့္ပါက ကသစ္ ၿဂိဳဟ္၏တည္ေနရာအတိုင္း ပံုေပၚလာမည္ ျဖစ္သည္။

 

 တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆိုရမူ လိေမၼာ္သီးနွစ္ျခမ္းသည္ တစ္ျခမ္းနွင့္တစ္ျခမ္း အတူတူပင္ျဖစ္ေလသည္ကို ေတြ႔ရေပ မည္။ ေန = ၁ေႏြနွင့္ လ = ၂လၤာတို႔သည္ (၁)ရာသီစီသာ ပိုင္ၾကသည္။

 ဘုရင္၊ မိဖုရား တစ္ပါးစီသာ ရိွၾကသကဲ့သို႔ဟု ေရွးက ဆိုၾကသည္။ တစ္ရာသီစီသာ ပိုင္ၾကသျဖင့္ ဧက, ရာသီ, အဓိ ပတိ (ဧကရာဓိပတိ) ၿဂိဳဟ္ဟု ေခၚၾကသည္။ ဧကရာဓိပတိ ၿဂိဳဟ္တို႔သည္ ထူးျမတ္ေသာ ဂုဏ္ရိွၾကသည္။ ၃ဂၤါ၊ ၄ဟူး၊ ၅ေတး၊ ၆ၾကာ၊ စေနၿဂိဳဟ္ (ငါး)လံုးကို စုေပါင္း၍ ပဥၥတားၿဂိဳဟ္မ်ားဟု ေခၚၾကသည္။ (ပညာရွင္ စသည္တို႔သည္ တစ္ဦးထက္ ပိုၾကသည္)။ ပဥၥတားၿဂိဳဟ္မ်ား သည္ (၂)ရာသီပိုင္ၾကသည္ကို ေတြ႔ၾကရမည္။ (၂)ရာသီ ပိုင္ ၾက၍ ဒိြရာသီဓိပတိၿဂိဳဟ္မ်ားဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ 

 ၿဂိဳဟ္ၾကီး (၉)လံုး

မုခ်စာရၿဂိဳဟ္ (၇)လံုး 

တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္၊ တနလၤာၿဂိဳဟ္ (၁)ရာသီပိုင္ (ဧကရာဓိပတိ)၊ ေရွ့သို႔ ပံုမွန္သြားသည္။ အဂၤါၿဂိဳဟ္၊ ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္၊ ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္၊ ေသာၾကာၿဂိဳဟ္၊ စေနၿဂိဳဟ္..၎ၿဂိဳဟ္ (ငါး)လံုးမွာ ပဥၥတားၿဂိဳဟ္၊ (၂)ရာသီ ပိုင္ (ဒိြရာသီ ဓိပတိ)၊ ေရွ့သို႔ (သမ) သြားျခင္း၊ ရပ္ (နိယထံု) က်င့္ျခင္း၊ ေနာက္ဆုတ္ (၀ၾက)သြားျခင္း။ 

သာမညစာရၿဂိဳဟ္ (၇)လံုး 

ရာဟုၿဂိဳဟ္၊ ကိတ္ၿဂိဳဟ္ ဆာယာ (အရိပ္)ၿဂိဳဟ္၊ အိမ္ပိုင္မရိွ၊ အျမဲေနာက္ဆုတ္သြား သည္။ မိႆရာသီပိုင္ အဂၤါၿဂိဳဟ္၏မ်က္နွာခ်င္းဆိုင္ သမ သတ္တြင္ တူရာသီပိုင္ ၆ၾကာၿဂိဳဟ္ ရိွသည္။ ထိုနည္းတူ ျပိႆ ၆ၾကာၿဂိဳဟ္၏ သမသတ္ ျဗိစၧာ ၃ဂၤါရိွသည္။ ၄ဟူးနွင့္ ၅ေတးသည္လည္း သမသတ္တြင္ ရိွၾက သည္။ ၁ေႏြ၏ သမသတ္တြင္ စေနရိွသလို၊ ၂လၤာ၏ သမ သတ္တြင္ စေနရိွသည္။ 

 သမသတ္အေနအထား ကသစ္ၿဂိဳဟ္မ်ား

 

 

 ၾတိေကာဏအေနအထား ကသစ္ျဂိဳဟ္မ်ား

 

 

 ေနနွင့္လသည္ သေဘာတူညီၾကသည္။ သမသတ္ တည္ေနပံုမွာ အစဥ္တက်ရိွလွသည္။ သမသတ္တည္ေနပံု အစဥ္တက်ရိွေနပံုသာမက သံုးပြင့္ဆိုင္ၾတိဂံ (ၾတိေကာဏ)တည္ေနပံုမွာလည္းအစဥ္တက် ရိွေနျပန္သည္။ ၁ေႏြ၊ ၅ေတး၊ ၃ဂၤါတို႔သည္ ၾတိေကာဏ အေနအထားရိွသလို ၂လၤာ၊ ၅ေတး၊ ၃ဂၤါတို႔သည္လည္း ၾတိ ေကာဏ အေနအထားရိွၾကသျဖင့္ ၁ေႏြ၊ ၂လၤာ၊ ၅ေတး၊ ၃ဂၤါဟု တစ္အုပ္စု ဖဲြ႔နိုင္သည္။ ထိုနည္းတူ ၆ၾကာ၊ စေန၊ ၄ဟူး တို႔သည္လည္း ၾတိေကာဏအေနအထား ရိွေနျပန္သည္။ ၆ၾကာ၊ စေန၊ ၄ဟူး တို႔သည္ တစ္အုပ္စု ဖဲြ႔နိုင္ျပန္သည္။ စသည္ျဖင့္ ကသစ္ၿဂိဳဟ္ တို႔၏တည္ေနရာမွာ စနစ္တက်ရိွလွေပသည္။

 အခ်ိဳ႕က်မ္းမ်ားတြင္ ေမထုန္ရာသီကို ရာဟုၿဂိဳဟ္ ပိုင္ဟု ေဖာ္ျပၾကသည္။ ေရႊဆိုသည့္လကၤာတြင္ ''ရေကာက္''ကို နာမ္သင့္အကၡရာအရ ရာဟု (၈) ပိုင္သည္ဟု ယူလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုက်မ္းတြင္ပင္ န၀င္းသခင္မ်ားဟု ေဖာ္ျပရာ၌ ၃၊ ၆၊ ၄၊ ၂၊ ၁၊ ၄၊ ၆၊ ၃၊ ၅၊ ၀၊ ၀၊ ၅ ဟု ေဖာ္ျပထားသည္ ကို ေတြ႔ရျပန္သည္။ ရာသီသခင္သည္ပင္ ၀ဂၢတြင္ ၿဂိဳဟ္ျဖစ္ သည္ဆိုပါကရာဟုကိုလည္း န၀င္းသခင္အျဖစ္ေဖာ္ျပသင့္၏။ အခ်ိဳ႕က သခၤ်ာနည္းအရ တြက္ၾကျပန္သည္။ ၃+၆=၉၊ ၄+၅=၉၊ ၂+၇ (စေန) = ၉ တို႔ေၾကာင့္ ၁+၈ (ကံုရာသီ) = ၉ ဟု တြက္ျပၾက၍ ရာဟုေခၚ ကသစ္ အိမ္သည္ ကံုရာသီဟု ျပၾကျပီး၊ လကၤာကိုျပင္၍ ရြတ္ဆိုၾက ျပန္သည္။ ''စ သာ ေရႊ ကူ အင္း ၀ သူ၊ ဆန္ ျဖဴ တစ္ ရင္း ေပး'' ဟူ၍ ရင္း = ရာဟု = ကံုရာသီဟု ဆိုၾကျပန္သည္။ ေမထုန္ကို ရာဟုအိမ္ဟု ေပးပါက ၄ဟူးသည္ ဧကရာဓိပတိၿဂိဳဟ္၊ ရာဟုသည္လည္း ဧကရာဓိပတိၿဂိဳဟ္မ်ား ဟု သတ္မွတ္ရေပမည္။ ထိုနည္းတူ ကံုရာသီကို ရာဟုအိမ္ဟု ေပးပါက စေနသည္ ဧကရာဓိပတိၿဂိဳဟ္၊ ရာဟုသည္လည္း ဧကရာဓိပတိဟု မွတ္ရေပမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကသစ္ၿဂိဳဟ္၊ အိမ္ရွင္ၿဂိဳဟ္၊ ဘာ၀ သခင္ၿဂိဳဟ္၊ ၀ဂၢအရွင္ၿဂိဳဟ္ကို ''စ သာ ေရႊ ကူ အင္း ၀ သူ ဆန္ ျဖဴ တစ္ တင္း ေပး'' ဟူသည့္အတိုင္း အဂၤါ၊ ေသာၾကာ၊ ဗုဒၶဟူး၊ တနလၤာ၊ တနဂၤေႏြ၊ ဗုဒၶဟူး၊ ေသာၾကာ၊ အဂၤါ၊ ၾကာသ ပေတး၊ စေန၊ စေန၊ ၾကာသပေတးဟု မဟာသုဇာတက ျဗိဳ႕ဟဇ္ ဇာတကက်မ္းမ်ားအရသာ ယူသင့္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ပါသည္။ 

 မွဴးေ၀ဒ (ျမန္မာနိုင္ငံေ၀ဒသုေတသနအဖြဲ႕